TOKOH TOKOH RÉTORIKA

1.      Gorgias

Gorgias ngawanohkeun penting na sora basa salaku unsur  nu nguatan kana tuturan atawa ucapan. Gorgias ngabogaan pamadegan yén  unsur stilistika utamana aliterasi, asonansi, antithesis, jeung paralélisme bisa magehan kana ciri pérsuasidina hiji prosa. Gorgias ngabagi gaya basa jadi nu ngawengku :

a.       Isicilon nya éta unsur unsurnu ngabogaan panjang na nu sarua,

b.      Parison nya éta paralélisme kalimah,

c.       Paroemoen nya éta aliterasi,

d.      Homoeteleuton nya éta kecap kecap nu ngabogaan tempat nu sarua dina klausa jeung ngabogaan sora tungtung nu sarua,

e.       Polyptoton nya éta kecap kecap asalna tina akar kecap nu sarua tapi ngabogaan wangun infléksi nu béda,

f.       Chiasmus nya éta bagantina wangun résiprok kecap kecap dina kalimah,

g.      Zeugma nya éta kecap nu ngagabungkeun sababaraha kecap séjén, jeung

h.      Maxim nya éta pananya sacara umum tina prémis-prémis nu kalawan jembar bisa di terima atawa significant.

2.      Isocrates

Tokoh nu ngasongkeun pamadeganana yén rétorika téh mangrupa hiji kamampuh seni, ”creative process” (proses kréarif), jeung mangrupa élmu nu kaidah. Isocrates ngawanohkeun tilu aspék nu aya dina rétorika, nya éta bakat, pangalaman atawa prakték, jeung atikan.

Sacara gurat badag pamdegan rétorika nu di tawarkwun ku Isocrates ngawengku :

a.       Basa nu di pimilik ku manusa jadi pang béda jeung makhluk séjéna sarta ngabogaan kabudayaan,

b.      Rétorika mangrupa seni lain élmu,

c.       Saurang panyatur ku mibanda atikan umum kaasup atika pilsapat,

d.      Moral teu bisa diajarkeun kalawan husus, tapi atikan politik bisa ngawujudkeun jalma warga Negara anu hade,

e.       Orator nu ngawasa masalah-masalah kasajahteraan umum leuwih hade batan ahli hokum, lantaran ngabogaan tugas nu leuwih mulya,

f.       Ucapan saurang orator kudu ngutamakeun bebeneran jeung kawijaksanaan,

g.      Pamadegan umum  bisa di robah  ku orator/panyatur, sabab kawijaksanaan atawa bebeneran kudu di perjuangkeun,

h.      Sikep nu wajar kacida pentingna pikeun saurang orator,

i.        Jalma nu teu kungsi narima atikan ogé busa jadi orator, tapi nu leuwih hade mah nu nyakola sarta ngabogaan bakat,

j.        Kakuatan pisik jeung méntal kudu di mekarkeun,

k.      Aspék sora jeung ngawasa mental penting pisan dina nangtukeun kahontalna hasil nayrita,

l.        Unggal tuturan  jeung babagiana kudu di luyukeun jeung situasina sangkan teu monoton jeung kaharti,

m.    Siswa nu di ajar kaparigelan nyarita kudu leuwih loba neuleuman rupa-rupa wacana,

n.      Aya rupa-rupa jenis prosa jeung puisi, jeung

o.      Wacana politik teu bisa dikaji ku cara ngapalkeun wungkul, tapi kudu jeung prakna salaku seni.

3.      Plato

Pamadegan Plato ngeunaan rétorika teu ngan ukur mangrupa kritikan saperti nu aya dina Gorgias wungkul, dina dialog  séjénna saperti dina Paedrud, Plato sacara gurat badag ngasongkeun pamikiran-pamikiranna ngeunaan norma atawa kaidah rétorika, nya éta.

a.       Panyatur nu hade nya éta anu neuleuman matéri nu rék dicaturkeun;

b.      Ahli rétorika kudu nyaho kana poko-poko matéri kalawan logis, runtuyan caritaan ti nu umum ka nu husus, ngelompokeun, nyaho matéri nu bisa dipadungdengkeun jeung nu henteu;

c.       Panyatur kudu weruh kana prinsip-prinsip nyusun bahan pidato

d.      Saurang ahli rétorika kudu weruh kana hakékatna manusa, ngawasa cara-cara ngatur jalma sarta suasana jiwana katut basana, ngelompokkeun dumasar sipat-sipatna, paham naha aya sakelompok jalma aya bisa dipersuasi sarta aya nu teu bisa dipersuasi.

e.       Saurang ahli rétorika kudu ngawasa gaya basa (style) jeung cara neepikeunana (delivery) nu digunakeun dina nyajikeun pesen.

f.       Saurang ahli rétorika kudu ngabogaan moral nu alus tur luhung, mikirkeun yén naon anu bakal ditepikeun téh hiji hal nu bener.

4.       Aristoteles

Tokoh rétorika klasik nu séjénna nu kacipta pisan gedé pangaruhna nya éta Aristoteles, muridna Plato. Pamikiran Aristoteles dina widang rétorika dicatet dina bukuna nya éta nu judulna Rhetoric anu sawangan-sawanganana ngeunaan rétorika kacida ngadasarna sarta leuwih jero, nepi ka disebut yén Rhetoric mangrupa buku rétorika nu dianggap penting pisan.

5.      Cirero

Tokoh rétorika nu kawéntar sanggeus Aristoteles nya éta Cirero jeung Quiltilan. Ieu di handap sababaraha konsép ngeunaan rétorika anu mangrupa hasil pamikiran Cirero.

1.      Anu ngabédakeun manusa jeung sato téh  nya éta basa. Sedengkeun anu ngabédakeun manusa jeung manusa séjénna nya éta ngagunakeun basa anu hade.

2.      Kamampuh nyarita ngabogaan pungsi pikeun mérsuasi audience.

3.      Rétorika diwangun ku sababaraha bagian nya éta:

(a)    Invention (manggihkeun)

(b)   Arrangement (susunan)

(c)    Style (gaya basa)

(d)   Memory ( daya cangkem)

(e)    Delivery (midangkeun)

4.      Oration atawa pidato nu diwangun ku genep bagian, nya éta

(a)    Exordium (bubuka pikeun museurkeun perhatian)

(b)   Narration (midangkeun matéri nu dipedar)

(c)    Partito/division (bagian-bagian tina pedaran anu diwangun ku bab-bab jeung sub-subbab)

(d)   Conformation (argument nu ngadeudeul kana pedaran)

(e)    Refutation (argument pikeun ngayakinkeun lawan nyarita)

(f)    Peratorio (midangkeun kacindekan matéri)

6.      Quintilan

Dina bubuka buku Quintilan anu judulna “Institutio Oratoria” manéhna nepikeun maksudna pikeun mekelan kaparigelan biantara ka nu macana. Ceuk Quintilan  mah saurang ahli biantara kudu jalma nu bisa dipercaya, alus budi parangi, budi basa, jeung kalakuanana. Ceuk Quintilan mah saurang ahli pidato kudu nyangking predikat “vir bonus dicendi veritus” nu hartina ngagambarkeun jalma hade nu nyaritana hade. Ieu di handap aya sababaraha konsép dasar tiori ngeunaan rétorika nu ngagambarkeun hasil pamikiran Quintilan.

a)      Rétorika nya éta élmu nyarita anu hade.

b)      Rétorika mangrupa seni kamampuh nyarita.

c)      Rétorika bisa ditilik tina tilu aspék, nya éta aspék seni, seniman, jeung karyana.

d)     Saurang orator mangrua gabungan antara hasil pendidikan jeung bakat.

e)      Seni bisa dikategorikeun jadi tilu, nya éta tiori, prakték, jeung produksi.

f)       Kamampuh nyarita lain hasil tina kagiatan anu spontan, tapi hasil tina panalungtikan, analisis, prakték, jeung aplikasi.

g)      Kaidah-kaidah dina rétorika teu kaku tapi luwes jeung pleksibel.

h)      Sakabéh aspék basa perlu diulik.

i)        Seni kamampuh nulis sakuduna dikombinasikeun jeung seni kammpuh nyarita.

7.      James A Winans

Luyu jeung tiori James yén tindakan ditangtukeun ku panitén/perhatian. Winans, nepikeun wangenan ngeunaan persuasi mangrupa “prosés” numuwuhkeun perhatian nu nyumponan sababaraha aspék, di antarana ngahudang émosi ku rupa-rupa motif psikologis, kayaning kapentingan pribadi, kawajiban sosial jeung kawajiban agama.

8.      Charles Henry Woolbert

Pikeun Woolbert mah prosés nyusun pidato téh mangrupa kagiatan sakabéh organism. Pidato mangrupa ébréhan / ungkapan kepribadian. Dina nyusun rarancang pidato ceuk Woolbert mah kudu merhatikeun sawatara ha lieu: (1) nalungtik tujuanana, (2) mikanyaho masarakat jeung situasi tempat nyarita, (3) nangtukeun proposisi nu cocog jeung masarakat katut situasina, jeung (4) pilih kalimah-kalimah nu merenah kalawan logis.

9.       William Noorwood Brigance

Brigance mah leuwih ngutamakeun factor kahayang (desire) minangka dadasar persuasi. “Kayakinan”, ceuk pamanggih Brigance mah, jarang mangrupa hasil pamikiran. Nurutkeun Brigance, persuasi ngawengku opat unsur: (1) rebut perhatian paregep, (2) usahakeun paregep pikeun percaya kana kamampuh jeung karakter urang, (3) nyaluyukeun dasar pamikiran urang dumasar kahayang jeung harepan, sarta (4) ngamekarkeun unggul gagasan  luyu jeung sikep paregepna.

10.   Alan H. Monroe

Alan H. Monroe nulis buku nu judulna Principles and Types of Speech. Loba nu ngagunakeun bukuna dina pertengahan taun 20-an. Monroe jeung stafna nalungtik prosés motivasi. Jasa Monroe nu kawilang gedé nya éta cara cara ngaorganisasi pesen. Ceuk Monroe, pesen kudu disusun dumasar prosés mikir manusa nu disebutna motivated sequence.

Referensi

Haerudin, Dingding & Agus Suherman. 2013. Panganteur Kaparigelan Nyarita. Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Indonesia