BIANTARA

Ulikan ngeunaan tiori nyarita sabenerna mah kaasup kahot pisan. Dina mangsa jaman Yunani kira-kira abad V jeung ka VI saméméh maséhi tiori ngeunaan kumaha nyarita dihareupeun balaréa atawa anu disebut pidato atawa biantara geus diarulik.

1.      Watesan Biantara

Biantara atawa pidato nya éta nyarita dihareupeun balarléa, jalma réa (Sacadibrata, 2005:72). Dina biantara anu nyarita mangrupa tokoh anu jadi puseur paninggal balaréa. Maksud jeung tujuan biantara nya éta teu ngan saukur jadi tontonan tapi ngandung tujuan pikeun nepikeun gagasan atawa eusi pikiran anu kudu kaharti.

Tarigan (1981), nyebutkeun yén biantara/pidato téh minangka aksi panyatur pikeun nepikeun hiji hal sacara ngahaja jeung miboga sifat formal. Biantara/pidato téh hiji cara anu bisa dijadikeun alat pikeun mangaruhan jalma réa sangkan miboga paham anu sarua jeung pihak panyatur. Dina Kamus Umum Basa Sunda (KUBS) (1995:76) diterangkeun yén anu dimaksud biantara téh nya éta, nyarita atawa cacarita hareupeun balaréa.

2.      Rupa-rupa Biantara

           Hadinegoro, dina Syafi’ie (1988) ngabagi warna biantara jadi dalapan bagéan, nya éta: (1) biantara instalansi pamaréntah, (2) biantara dina parlemén, (3) biantara penerangan instansi, (4) ‘lecture’ atawa pembacaan, (5) kuliah, (6) ceramah, (7) biantara hiji pausahaan, (8) biantara nu sipatna ngadidik.

           Biantara téh kabagi kana sababaraha warna. Tarigan (1981:23) ngelompokkeun warna biantara jadi opat bagéan, nya éta: (1) biantara ngalaporkeun; (2) biantara kakulawargaan; (3) biantara ngayakinkeun, jeung (4) biantara ngarundingkeun.

           Upama dicindekkeun biantara téh ngabogaan sipat, nya éta (1) biantara nu sipatna instruktif, nya éta biantara anu sipatna maréntah nu ngaregepkeun; (2) biantara anu sipatna rékréatif, nya éta biantara pikeun ngahibur nu ngaregepkeun; (3) biantara anu sipatna persuasive, nya éta biantara pikeun némbongkeun hiji pamadegan, jeung (4) biantara anu sipatna argumentative, nya éta ngayakinkeun nu ngaregepkeun.

3.      Tujuan Biantara

            Tujuan biantara gumantung kana nu nyarita. Tujuan pokok tina biantara nya éta pikeun komunikasi (Tarigan, 1981:15). Biantara ogé mibanda tujuan mere katerangan atawa mapagahan, nu ditujukeun ka jalma réa atawa di ucapkeun di hareupeun jalma réa (Hadinegoro, 2003:4). Nurutkeun Haérudin (2009:43) maksud jeung tujuan biantara teh nya éta teu ngan saukur jadi tontonan tapi ngandung tujuan pikeun nepikeun gagasan atawa eusi pikiran anu kudu kaharti.

4.      Sistematika jeung Métodeu Biantara

       Sistematika nyusun biantara di antarana waé (1) ngucapkeun salam bubuka; (2) nepikeun bubuka anu biasa diucapkeun ku ucapan hatur nuhun, ngungkapan kagumbiraan atawa rasa syukur; (3) nepikeun eusi biantara; (4) nepikeun kacindekan eusi biantara; (5) salam panutup.

       Metodeu dina biantara ogé teu béda jeung métodeu nyarita sacara umum, nya éta: (1) métodeu impromptu, métodeu nu dilakukeun dumasar kabutuh waktu dina poé harita; (2) métodeu ngapalkeun, métodeu dumasar kana tatahar heula; (3) métodeu naskah, métodeu nu biasa dipaké dina acara resmi; jeung (4) métodeu ékstémporér, métodeu nu saméméhna dirancang heula kalawan bener-bener sarta dijieun catetan leutik.

5.      Ciri-ciri Biantara anu Hadé

       Aya sababaraha ciri nu bisa di jadikeun kritéria yén biatara téh miboga ajén hade atawa goréng. Herdikus (1993:48) nyebutkeun yén aya salapan ciri nu bisa dijadikeun ukuran naha biantara téh miboga ajén hade atawa goréng. Kasalapan ciri-ciri biantara kasebut, nya éta: (!) saklek; (2) jelas; (3) hirup; (4) ngabogaan tujuan anu jelas; (5) ngabogaan gaya klimaks; (6) malikan deui; (7) ngandung surprise; (8) ringkes tapi munel; (9) aya variasi humor.

6.       Téhnik Muka jeung Nutup Biantara

       Dina mesék eusi pedaran, panyatur kudu mesék eusi nepika bubuk leutikna. Medar eusi pedaran kudu luyu jeung nu geus dirarancang saméméhna, mana nu kudu ditepikeun dina mesék eusi, jeung mana anu kudu ditepikeun dina ahir pedaran. Rahmat nepikeun sawatara hal nu penting dina muka biantara.   

1)      Bisa langsung nyebutkeun poko masalah.

2)      Ngagambarkeun kasang tukang masalah anu rék dipedar.

3)      Matalikeun jeung kajadian anu keur puseur panitén balaréa.

4)      Matalikeun jeung kajadian anu keur dipiéling.

5)      Matalikeun jeung tempat urang biantara.

6)      Matalikeun jeung suasana émosi massa.

7)      Matalikeun jeung kajadian sajarah.

8)      Matalikeun jeung pangabutuh utama massa.

9)      Mere pangajén ka nu ngaluuhan patalina jeung préstasi nu geus kahontal.

10)  Mere patalékan anu provokatif sarta ngadorong pamiarsapikeun nimukeun jawabanana.

11)  Nepikeun cutatan.

12)  Nyaritakeun pangalaman pribadi.

13)  Medar carita factual, fiktif atawa situasi hipotésis.

14)  Nepikeun tiori anu geus diaku benerna.

15)  Nyiptakeun atawa nyieun suasana humor.

Muka biantara kucara ieu mangrupa cara muka panghéséna. Lamun hasil muka biantara kucara ieu, bakal mawa kasugemaan pikeun komunikan jeung komunikator.

       Dina mungkas atawa nutup biantara, panyatur perlu nepikeun kacindekkan eusi pidatona kalawan rimgkes. Rahmat (1992:59-63) nepikeun sawatara hal dina nutup biantara, nya éta:

1)      Nyindekkeun pedaran.

2)      Ngajéntrékeun deui ngeunaan poko-poko pikiran biantara.

3)      Ngadorong massa sangkan ngalaksanakeun hal-hal anu ditandeskeun.

4)      Mungkas biantara ku gaya klimaks tina sakabéh pedaran

5)      Nepikeun cutatan

6)      Mere ilustrasi nu mangrupa conto tina téma caritaan nu narik perhatian pamiarsa.

7)      Nerangkeun maksud eusi carita nu sabenerna kana naon anu geus ditepikeun.

8)      Mere pamuji ka nu ngaregepkeun kalawan wajar, ihlas, jeung teu kaleuleuwihi sangkan pamiarsa aya dina kaayaan sugema.

9)      Nutup ku lulucon kalawan harepan pamiarsa meunang kabungahan tur bisa seuri.

Hal penting séjénna dina mungkas biantara, nya éta urang kudu sasadu ménta hampura ka pamiarsa. Hal ieu ngajaga bisi aya omongan atawa paripolah urang nu matak nyinggung nu ngaregepkeun.

7.      Wangun Biantara

Anu kaasup kana kelompok nyarita wangun biantara nya éta saperti ieu di handap.

Orasi, nya éta pidato atawa biantara nu ilahar dilaksanakeun di paguron luhur.

Hutbah, nya éta pidato nu eusina mangrupa wejangan ngeunaan bagbagan agama jeung darigama anu ditepikeun ku hotib di masigit saméméh ngalaksanakeun solah jumaah, idul fitri, idul adha.

Ceramah, nya éta pidato ngeunaan élmu pangaweruh, agama, ekonomi, sosial, budaya jeung séjénna.

8.      Numuwuhkeun Karep Pamiarsa

Hal anu kudu ditengetkeun dina nyarita biantara, nya éta: kudu tenget kana réspon ti pamiarsa kana pedaran urang; udagan utama nya éta sngkan pamiarsa ngarti kana maksud pedaran; kudu aya karep ngaluyukeun diri suasana tempat nyarita jeung kaayaan pamiarsa, sarta fleksibel dina midangkeun pedaran; kudu ngaheulakeun interest (perhatian;pangaresep) pamiarsa.

Referensi

Haerudin, Dingding & Agus Suherman. 2013. Panganteur Kaparigelan Nyarita. Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Indonesia