HAKÉKAT NYARITA

1.       Nyarita Mangrupa Prosés Komunikasi

            Komunikasi disebut ogé lumangsungna prosés nepikeun jeung narima amanat, talatah, omongan atawa informasi anu dipilampah ku dua jalma atawa leuwih. Anu dimaksud prosés téh nya éta interaksi verbal antara paregep jeung panyatur. Dina prosés komunikasi antara panyatur atawa nu nyarita jeung pamiarsa téh aya hubungan timbal balik atawa silih papag (reciprocal). Kagiatan Komunikasi diwangun ku panyatur (nu nepikeun informasi) antarjalma, nya éta ayana nu nepikeun informasi (komunikator), informasi anu ditepikeun, jeung nu narima informasi (komunikan). Tegesna mah aya anu nyarita, anu ngaregepkeun, jeung aya nu dicaritakeun.

            Nyarita mangrupa kagiatan komunikasi. Sakur jalma dina hirup kumbuh di lingkungan masarakatna teu bisa leupas tina kagiatan komunikasi. Sarana pikeun lumangsungna prosés komunikasi nya éta basa. Salian ti basa, komunikasi ogé bisa lumangsung ngaliwatan sarana séjénna, di antarana waé isarat, tanda, sora, lambing, atawa symbol. Kagiatan komunikasi nu ilahar dina kagiatan sapopoé lumangsung ngaliwatan basa.

            Gerak-gerik bagian anggota badan, saperti unggeuk, gideug/ gigideug, gogodeg, ngagupay, ngiceup, nunjuk, jeung rupa-rupa isarat séjénna kaasup bagian tina kagiatan komunikasi. Komunikasi lisan ilaharna disebut nyarita. Nyarita mangrupa salasahiji kamampuh ngagunakeun basa anu dipibanda ku unggal jalma. Jadi hakékatna mah nyarita téh mangrupa hiji prosés komunikasi. Ku kituna, perlu pisan urang maham kana lumangsungna prosés komunikasi.

2.      Watesan Nyarita

            Ngaliwatan nyarita, unggal jalma bisa ngébréhkeun eusi haténa (gagasan, unek-unek, kahayang, saran, jeung sajabana) ka jalma séjén. Nyarita anu hade, puguh éntép seureuhna tangtu bakal ngalancarkeun dina nepikeun hiji pesen ti panyatur ka paregep nu diajak nyaritana. Istilah nyarita upama ditilik sacara heureut sarua jeung catur, nyatur ngomong, nyarios, cacarios, nyanggem, sasanggem.

            Dina Kamus Umum Basa Sunda Danadibrata (2005:94,268) ditétélakeun yén nyarita, carita (basa Sansekerta) atawa carios nya éta omongan anu maksudna méré nyaho hal naon-naon; nyarita atawa cacarita nya éta ngalisankeun naon-naon, supaya batur nyahoeun Nyarita, omong, ngomong (sasauran) ngandung harti nepikeun sawatara kecap, tanda ngabéjaan, ménta, nitah atawa nyarék.

            Dina harti jembar nyarita nya éta nepikeun eusi haté sacara lisan atawa ngébréhkeun kereteg haté ka jalma séjén. Nyarita ngandung harti ogé mangrupa hiji peristiwa nepikeun maksud (ide, pikiran, maksud, kereteg hate) ti saurang jalma ka jalma séjénna ku basa lisan nepi ka jalma nu diajak nyarita téh ngarti. Hal séjén anu mangaruhan kana kagiatan nyarita hiji jalma nya éta ayana hiji masalah nu jadi jejer caritaan jeung ayana lawan nyarita. Sawatara hal anu penting dina kagiatan nyarita, kayaning:

a)      Aya pihak anu nepikeun maksud, disebutna nu nyarita (sender);

b)      Aya pihak anu narima maksud, disebutna anu diajak nyarita (receiver);

c)      Aya parabot geusan nepikeun éta maksud, nya éta basa lisan;

d)     Aya maksud anu ditepikeun ku anu nyarita sangkan kahartieun ku anu diajak nyarita (paregep).

Kamampuh nyarita nya éta kaparigelan ngedalkeun omongan atawa caritaan anu kaluarna mangrupa runtuyan kecap jeung kalimah ngaliwatan sora basa ti hiji jalma ka jalma séjén.

3.      Tujuan Nyarita

            Ditilik tina runtuyan jeung suasanana, nyarita téh miboga rupa-rupa tujuan. Tujuan anu utama nyarita nya éta pikeun komunikasi. Tujuan umumna nya éta pikeun:

1)      Ngarojong,

2)      Ngayakinkeun,

3)      Migawé / milampah hiji hal,

4)      Ngalaporkeun atawa nepikeun informasi,

5)      Ngabubungah atawa ngahibur batur, Jsté.

Sedengkeun tujuan hususna nya éta diluyukeun jeung hal-hal anu rék dicaritakeun sarta nyoko kana tujuan umum anu rék dihontal salila kagiatan nyarita lumangsung. Nyarita ogé miboga fungsi pikeun:

·         Miara hubungan sosial.

·         Ngarawat / ngariksa warisan budaya.

·         Ngaréalisasikeun diri.

·         Dinamika sosial.

·         Mindahkeun ajén budaya.

4.      Mangpaat Mahér Nyarita

Lancar jeung mahér nyarita disebut ogé eluctio (basa Yunani). Mahér nyarita téh gedé mangpaatna pikeun ngaronjatkeun kamampuh pribadi. Sawatara ahli nepikeun rupa-rupa mangpaat mahér nyarita, nya éta pikeun:

1)      Ngurangan rasa kéder, waswas, jeung gugup dina nyanghareupan jalma réa;

2)      Ngalatih numuwuhkeun kapercayaan diri;

3)      Ngalatih téhnik sora, artikulasi;

4)      Nyangking daya pérsuasi;

5)      Ngabina kamampuh pédagogis jeung psikologis;

6)      Nambahan pangaweruh kabeungharan kecap;

7)      Ngabina kamampuh ngaéksprésikeun diri;

8)      Teu apriori jeung kamampuh ngahargaan jalma anu keur cacarita;

9)      Ngalancarkeun dina prosés komunikasi;

10)  Teu hésé dina mangaruhan jalma séjén;

11)  Miboga sikep siliajénan;

12)  Mibanda sikep positif ka sasama;

13)  Teu hésé ngayakinkeun jalma réa

14)  Parigel sarta mibanda kakuatan dina mertahankeun pikiran atawa pamadegan;

15)  Bisa ngabina hubungan (relasi) nu nguntungkeun kana jabatan, organisasina, atawa partéi politikna;

16)  Ngalegaan pangaweruh hususna ngeunaan sumber informasi;

17)  Teu cupet jeung nutup diri;

18)  Nganteur kana widang interest nu anyar;

19)  Mibanda sikep objektif jeung toleran; sarta

20)  Lancer dina campur gaul jeung komunikasi papada jalma.

Referensi

Haerudin, Dingding & Agus Suherman. 2013. Panganteur Kaparigelan Nyarita. Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Indonesia