DIALOG

1.      Wangenan Dialog

        Nurutkeun élmu komunikasi anu disebut dialog (dialogika), nya éta élmu ngeunaan rupa-rupa kagiatan nyarita nu dilakukeun ku papada jalma. Salasahiji tujuan dialog dina sandiwara, pilem,drama, longsér nya éta pikeun ngébréhkeun watek para tokoh, atawa ngajéntrékeun eusi lalakonna. Dialog disebut ogé paguneman (dina sandiwara, carita, jeung sajabana); dialog bisa ogé mangrupa karya tulis nu dipidangkeun dina wangun paguneman antara hiji tokoh atawa leuwih (KUBI, 1996:204). Kecap dialogis hartina ngandung sipat terbuka atawa komunikatif.

        Dina Kamus Basa Sunda Sacadibrata (2005:348) aya kecap sawala, nu hartina parebut bebeneran; nyawalakeun; nyalahkeun pertimbangan batur, bari nerangkeun pertimbangan sorangan, maduan. Sacara étimologis kecap dialog diwangun ku dua kecap nu asalna tina basa Yunani, nya éta dié (dia) nu hartina jalan baku; cara jeung logos nu hartina kecap. Jadi singgetna mah kecap dialog téh ngandung harti kumaha carana jalma ngagunakeun kecap.

         Tujuan dialog nya éta pikeun ngébréhkeun ka teu logisan (hal-hal anu teu kahontal ku pikiran pribadi). Jadi ku cara dialog urang bisa ngawangun hiji pamikiran koléktif nu diwangun ku cara babarengan kalawan hasilna original jeung kreatif. Prosés dialog nya éta prosés numuwuhkeun hiji kasadaran mikir koléktrif.

Cindekna yén nu disebut dialog téh nya éta kagiatan nyarita anu diwangun ku sababaraha urang jalma pikeun madungdeungkeun hiji pasualan atawa prosés komunikasi nu dilakukeun ku dua pihak pikeun ngayakeun tuker pikiran nu dipungkas ku ayana kasaluyuan ti dua belah pihak minangka putusan ahirna. 

2.      Prinsip-prinsip Dialog

  Dialog lumangsung alatan ayana kaperluan pikeun ngaréngsékeun hiji pasualan, kayaning maluruh konsép, jalan, atawa cara, nepi ka ahirna jadi hiji kamupakatan nu diputuskeun kalawan babarengan. Brooks dina Tarigan (1981:16) nétélakeun prinsip-prinsip nu kudu aya dina kagiatan nyarita. Ieu prinsip-prinsip téh ogé merenah pisan upama dipaké dina kagiatan dialog, nya éta:

1)      Ngabutuhkeun paling saeutik dua jalma.

2)      Ngagunakeun tanda-tanda linguistic anu kaharti ku partisipan atawa panyatur jeung paregep.

3)       Narima atawa sapuk kana rujukan umum.

4)      Mangrupa hiji kagiatan silih tukeur antar partisipan atawa nu kalibet dina kagiatan dialog.

5)      Ngahubungkeun unggal panyatur jeung panyatur séjénna atawa lalu lintas, timbal balik boh antar panyatur boh jeung lingkunganana.

6)      Matérina dipatalikeun jeung kabutuh atawa kaayaan kakiwarian.

7)      Leuwih ngutamakeun ayana kontak antar panyaut atawa teu ngaliwatan media séjénna.

8)      Ngutamakeun prinsip keadilan, teu pandang bulu atawa cueut ka nu hideung ponténg ka nu konéng.

Singgetna mah anu jadi prinsip dina dialog sacara umum nya éta:

1)      Aya hiji masalah anu jadi jejer padungdeungkeuneun.

2)      Silih tukeur informasi jeung pamikiran dina wilayah pangalaman anu béda.

3)      Masing-masing jalma nu kalibet bisa nepikeun jeung narima pamadegan.

4)      Nyiptakeun hubungan harmonis sarta ngupayakeun lajuning laku tina hasil nu geus jadi kamupakatan.

5)      Leuwih ngutamakeun mikir rasional tinimbang émosi.

3.      Unsur-unsur nu Ngawangun Prosés Dialog

        Sawatara hal umum anu kaasup kana unsur-unsur anu ngawangun dialog di antarana (1) ayana jejer anu diadurényomkeun sarta (2) palaku, nya éta bisa diwangun ku pangjejer jeung pamilon. Powers dina Tarigan (1982:19) nétélakeun yén dina kagiatan komunikasi di masarakat, kaasup dina dialog bisa ngawangun aya opat unsur kaparigelan, nya éta: (1) kaparigelan sosial, (2) kaparigelan semantic, (3) kaparigelan fonétik, jeung (4) kaparigelan vocal.

Dina prungna dialog, aya sawatara unsur anu perlu diperhatikeun sangkan nyumponan kaédah-kaédah kalawan sistematis jeung pragmatis, nya éta:

1)      Ngabadamikeun hiji topic

2)      Tumuwuhna kasadaran pentingna ngaréngsékeun masalah

3)      Masing-masing boga hak nepikeun pamadeganna

4)      Leuwih ngutamakeun rasional tinimbang emosional

5)      Dibarengan nu ayana rasa kagumbiraan

6)      Aya kasanggupan pikeun kompromi

7)      Patuh kana tata tertib sawala

8)      Maham kana sawala anu disawalakeun

9)      Sanggup mikir bébas jeung lugas

10)  Mahér ngaregepkeun, ngajéntrékeun, jeung nganalisis

11)  Sanggup narima pamadegan batur nu bener

12)  Parigel nannya jeung nolak pamadegan batur kalawan lugas.

Sedengkeun sarana anu perlu aya dina dialog nya éta: aya jejer dina makalah/ matéri anu dipidangkeun; aya tanggapan jeung bahasan kana matéri anu dipidangkeun nu ditepikeun ku panyatur séjénna; jeung aya tanggapan, pertanyaan, jeung koméntar séjénna ti pamilon.

15.4 Rupa-rupa Wangun Dialog

        Rupa-rupa wangun dialog anu baris dipedar, diantarana diskusi panel, brainstorming, debat, symposium, kolokium, fishbowl, siding, buzz group, policy making group, jeung roll play. Sababaraha istilah nu ditataan dina rupa-rupa éta wangun dialog bisa dipaké dina kagiatan diajar ngajar anu ilaharna disebut modél pangajaran kooperatif. Pikeun jadi modél pangajaran tangtu perlu rupa-rupa aspék séjénna anu ngadeudeul kagiatan pangajaran, kayaning maluruh kurikulum, ngararancang matéri pangajaran, katut pituduh prak-prakanana di kelas.

Referensi

Haerudin, Dingding & Agus Suherman. 2013. Panganteur Kaparigelan Nyarita. Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Indonesia