RÉTORIKA MINANGKA ÉLMU

Nurutkeun Haérudin jeung Suhérman (2013, kaca 31) Élmu pangaweruh sacara umum dikelompokkeun jadi tilu bagian, nya éta: kelompok  élmu alamiah (natural science), élmu sosial (social science), jeung pangaweruh budaya (the humanities).

Ilaharna hiji widang élmu hakékat gumulung tina tilu hal, nya éta ngabogaan aspék ontologi, epistimologi, jeung aksiologi. Kitu ogé élmu rétorika, ngabogaan objék, poko pasualan, atawa masalah anu dikajina (ontologi), ngabogaan métodeu anu dimekarkeun (epistimologi), jeung puguh atawa jelas mangpaatna (aksiologi).

1.      Sawangan Ontologi

Nurutkeun Haérudin jeung Suhérman (2013, kaca 32) Objék pasualan atawa masalah anu dikaji dina rétorika bisa digambarkeun kalawan sistematis sakumaha widang élmu nu séjénna. Dina élmu rétorika ditétélakeun prinsip-prinsip filosofis ilmiah anu ngadeudeul sarta ngagambarkeun ayana kakuatan persuasi minangka hiji bebeneran nu di tétélakeun ku panyaturna. Sacara umum nu jadi objék, poko pasualan, atawa masalah anu dikaji dina élmu rétorika nya éta manusa jeung caturnana atawa kagiatan nyaritana. Satuluyna éta poko pasualan téh diwatesanan jadi sababaraha hal, nya éta:

1)      Sawangan rétorika ka manusa salaku panyatur.

a)      Manusa ngabogaan insting nyarita nu teu dipibanda ku sato héwan.

b)      Manusa salaku mahluk nu ngabogaan symbol.

c)      Manusa ngabogaan insting étis nu geus kapimilikna ti mimiti dilahirkeun.

d)     Manusa ngabogaan kamampuh kajiwaan, kayaning mikir, ngarasa, imajinasi, kontémplasi, jeung sajabana.

2)      Sawangan manusa kana kagiatan tutur

Kagiatan tutur atawa nyarita mangrupa wujud tingkah laku alamiah salaku manusa anu jadi ciri pangbéda ti mahluk séjénna. Salaku mahluk sosial, manusa teu bisa leupas tina kagiatan komunikasi jeung manusa séjénna.

3)      Sawangan manusa kana basa

Basa kaasup salasahiji aspék dina élmu rétorika sarta mangrupa simbol nu mangrupa sora-sora basa dina kagiatan komunikasi. Ku élmu rétorika dipiharep bisa ngungkulan timbulna misunderstanding atawa kasalah-pahaman maksud eusi caritaan nu aya dina komunikasi. Lantaran kitu, rupa-rupa aspék nu dikaji dina élmu rétorika, nya éta:

a)      Milih ragam basa

b)      Milih matéri basa

c)      Nata matéri basa

d)     Milih gaya basa

4)      Sawangan rétorika kana topik tutur

Topik tutur minangka inti pasualan anu ditepikeun ku panyatur sarta jadi salasahiji aspék nu dikaji dina élmu rétorika. Topik tutur bisa diwangun ku buah pikiran, ébréhan rasa, karep, imajinasi, fantasi, cita-cita, pangaweruh, pangalaman diri pribadi atawa jalma lian, jeung lingkungan (mikro atawa makro).

5)      Sawangan rétorika kana caritaan

Caritaan mangrupa ungkara basa nu ngabogaan tugas pikeun ngébréhkeun gagasan nu dipilihna boh dina wangun lisan boh tulisan. Ceuk sawangan élmu rétorika mah caritaan disebut hade lamun mampuh ngawadahan gagasan.

2.      Sawangan Éfistimologi

Nurutkeun Haérudin jeung Suhérman (2013, kaca 38) Élmu rétorika ogé ngabogaan métode nu tangtu, utamana nu patali jeung métode atawa cara nangtukeun jeung midangkeun bebeneran dina nyarita. Dina rétorika ogé dikaji kumaha cara maluruh jeung netepkeun hiji gagasan. Rétorika salaku élmu awal mulana mekarkeun métode taxonomy dina ngagarap poko pasualan atawa jejer pasualan. Tina poko pasualan diangkat jadi topik caritaan. Patalina jeung masalah basa, rétorika tradisional nganjurkeun sangkan merhatikeun prinsip-prinsip persuasi. Hartina, dina ngébréhkeun gagasanana dipiharep panyatur merhatikeun kumaha milih matéri basa anu ngabogaan daya persuasive. Malah dina rétorika tulis mah basa unsur-unsur kaéndahan basa ngarojong pisan kahontalna daya persuasi.

3.      Sawangan Aksiologi

1)      Tujuan Rétorika

Aristoteles netepkeun yén tujuan rétorika nya éta pikeun alat persuasi. Persuasi nya éta upaya pikeun ngayakinkeun paregep kana bebeneran hiji gagasan tina jejer caritaan nu ditepikeun ku panyaturna. Aristoteles negeskeun yén panyatur kudu nataharkeun bahan picaritaeun, midangkeun pedaran luyu jeung poko pasualan, sarta midangkeunana dibarengan ku ragam sarta gaya nyarita nu persuasif.

2)      Fungsi Rétorika

Pikeun nataharkeun sarana komunikasi kalawan hade, nya diantarana pikeun nyiapkeun pangaweruh jeung ngaping calon panutur, sangkan nu jadi panutur lancer dina ngahontal tujuan anu dipiharep. Aspék-aspék anu ngarojong kana lancarna kagiatan panutur dina nepikeun gagasan téh ngaawengku 1) cara-cara nyawang jeung nganalisis jejer atawa topik tutur pikeun manggihan sarana pedaran anu persuasif jeung objéktif, 2) cara-cara maluruh pedaran anu artistik jeung nonartistik, 3) milih wanda tutur nu luyu jeung tujuan nu bakal dihontal, 4) nyusun bagian_bagian tutur sarta guluyurna pedaran-pedaran ngéntép ssureuh, 5) milih pibasaeunana anu merenah tur merenah, kayaning kecap-kecapna atawa susunan kalimahna, 6) milih gaya basa jeung gaya nyaritana.

3)      Mangpaat Rétorika

Aristoteles netepkeun opat rupa mangpaat rétorika, nya éta ngaping panutur pikeun:

a)      Nyokot putusan

b)      Milih argument

c)      Mérsuasi, nyarita rasional

  

Référénsi

Haerudin, Dingding & Agus Suherman. (2013). Panganteur Kaparigelan Nyarita. Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Sastra Universitas Pendidikan Indonesia.